Medieval History of Central Eurasia. 2020, №4 ISCAXVII ҒАСЫРДЫҢ ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫНДАҒЫ МОНҒОЛДЕРЕКТЕРІНДЕГІ ҚАЗАҚ ХАНДАРЫ

Abstract

Қазақ тарихнамасында өзіндік және дербес Монго-листика және шыңғыстану дәстүрі қалыптаспаған, олардың бастаулары шынайы тарихизм деңгейінен алыс, осы кезеңді зерттеудің теориялық және әдіснамалық тәсілдері тұжырымдалмаған. Бұл мәселемен тек тәуелсіздік жылдары ғана айналыса бастады. Осындай іздеудің нәтижесінде жаңа моңғолтану бойынша монографиялық еңбектер пайда болды. Моңғол дәуірі-қазақ халқының тарихындағы маңызды және күрделі дәуірлердің бірі. Бұл кезең XIII ғасырдың 20-жылдарынан (Ақ Орда мемлекетінің құрылған уақыты) 1465-1466 жылдары Қазақ хандығының құрылуына дейінгі аралықты қамтиды. Бұл бүкіл халықтың 2,5 ғасырлық тарихы. Бұл мәселені жариялауда бірауызды пікір мен бір мағыналы интерпретация жоқ. Кейбір тарихшылар Шыңғыс ханның жаулап алу жорықтарына сүйсінсе, енді біреулері жаулап алынған территорияларда құрылған ұлыс жүйесінің салдарының маңыздылығын жоққа шығарды. Демек, сол кезде пайда болған қазақ мемлекетінің көптеген жақтары ашылмай қалды.